درمان افتادگی رحم در اهواز

افتادگی رحم یا پرولاپس رحم یکی از مشکلات شایع در زنان است که به دلیل ضعف یا کشیدگی عضلات و لیگامان‌های حمایت‌کننده رحم رخ می‌دهد و می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد. این عارضه می‌تواند از علائم خفیف مانند احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن، تا علائم شدیدتری مانند درد، مشکلات ادراری، یا اختلالات در عملکرد جنسی متغیر باشد.

افتادگی رحم اهمیت زیادی دارد، زیرا در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند به بروز عوارض جدی‌تر نظیر عفونت‌های مکرر، زخم‌های باز در ناحیه پرولاپس، یا حتی ناتوانی در فعالیت‌های روزمره منجر شود. آگاهی از این مشکل و توجه به پیشگیری، مانند انجام تمرینات تقویت‌کننده کف لگن و رعایت اصول بهداشتی، می‌تواند در کاهش خطر ابتلا مؤثر باشد. همچنین، در موارد پیشرفته، مشاوره با پزشک و استفاده از درمان‌های جراحی یا غیرجراحی ضروری است.

افتادگی رحم چیست؟

افتادگی رحم (Uterine Prolapse) شرایطی است که در آن رحم از موقعیت طبیعی خود در لگن به سمت پایین جابه‌جا شده و به داخل واژن فشار وارد می‌کند. این مشکل به دلیل ضعف یا کشیدگی عضلات و بافت‌های حمایتی کف لگن ایجاد می‌شود، که معمولاً وظیفه نگهداری رحم، مثانه و سایر اندام‌های لگنی را بر عهده دارند.

علائم افتادگی رحم می‌تواند شامل احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن، بیرون‌زدگی رحم از واژن، درد کمر، مشکلات ادراری (مانند نشت ادرار یا دشواری در تخلیه مثانه)، و مشکلات در عملکرد جنسی باشد.

عوامل خطر شامل زایمان‌های متعدد طبیعی، افزایش سن، یائسگی، چاقی، فعالیت‌های شدید بدنی، یبوست مزمن، و سابقه جراحی لگن است. درمان به شدت افتادگی بستگی دارد و ممکن است شامل ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات کف لگن (مانند کگل)، استفاده از دستگاه‌های حمایتی (پیساری)، یا در موارد شدیدتر جراحی برای بازسازی و تقویت بافت‌های حمایتی باشد.

انواع نزول رحم

رحم که توسط ماهیچه ها و رباط های کف لگن در بالای واژن نگه داشته می شود. افتادگی رحم را می توان به عنوان ناقص یا کامل طبقه بندی کرد:

1. افتادگی ناقص رحم: رحم تا حدی به داخل واژن جابجا می شود اما بیرون نمی زند.
2. افتادگی کامل رحم: قسمتی از رحم از دهانه واژن بیرون زده است.
   *این وضعیت بر اساس شدت آن درجه بندی می شود و تعیین می شود که رحم تا چه اندازه پایین آمده است:

مراحل افتادگی رحم

افتادگی رحم به چهار مرحله اصلی تقسیم می‌شود که شدت جابه‌جایی رحم از موقعیت طبیعی را نشان می‌دهند:

1. مرحله اول (خفیف):
   • رحم کمی از موقعیت طبیعی خود پایین‌تر آمده است، اما همچنان داخل لگن باقی مانده و وارد کانال واژن نشده است.
   • علائم معمولاً خفیف یا غایب هستند و ممکن است فرد احساس فشار خفیف در لگن داشته باشد.
2. مرحله دوم (متوسط):
   • رحم به اندازه‌ای پایین آمده که گردن رحم (دهانه رحم) به ورودی واژن رسیده است.
   • علائم ممکن است شامل احساس سنگینی در لگن، مشکلات ادراری یا دفع، و ناراحتی در ناحیه واژن باشد.
3. مرحله سوم (شدید):
   • رحم به طور قابل‌توجهی جابه‌جا شده و بخشی از آن از ورودی واژن بیرون زده است.
   • علائم ممکن است شامل احساس برآمدگی در واژن، درد کمر، مشکلات ادراری جدی‌تر، و ناراحتی در هنگام نشستن یا فعالیت‌های روزمره باشد.
4. مرحله چهارم (افتادگی کامل):
   • رحم به طور کامل از واژن بیرون زده است. این حالت به عنوان افتادگی کامل یا پرولاپس کامل رحم شناخته می‌شود.
   • این مرحله معمولاً با علائم شدید، از جمله دشواری در حرکت، درد، و مشکلات جدی در ادرار و دفع همراه است.

درمان افتادگی رحم بر اساس شدت آن تعیین می‌شود و ممکن است شامل روش‌های غیرجراحی، مانند ورزش‌های کف لگن و استفاده از پیساری، یا جراحی برای اصلاح موقعیت رحم باشد.

علائم ایجاد افتادگی رحم

اگر یک مورد خفیف افتادگی رحم دارید، ممکن است علائم واضحی نداشته باشید. با این حال، هنگامی که رحم بیشتر از موقعیت خود می لغزد، می تواند بر سایر اندام های لگنی، مانند: مثانه یا روده، فشار وارد کند و علائمی مانند:

• احساس سنگینی یا فشار در لگن.
• درد در ناحیه لگن، شکم یا کمر.
• درد هنگام رابطه جنسی (مقاربت).
• بافت رحمی که از دهانه واژن می افتد.
• عفونت مثانه مکرر.
• ترشحات غیرمعمول یا زیاد از واژن.
• یبوست.
• مشکلات دفع ادرار، از جمله از دست دادن غیر ارادی ادرار (بی اختیاری)، نیاز به تکرر ادرار (تکرر ادرار) یا نیاز ناگهانی به ادرار کردن (فوریت ادرار).
• هنگامی که برای مدت طولانی ایستاده یا راه می روید، علائم می تواند بدتر شود. در این موقعیت ها، گرانش فشار بیشتری بر عضلات لگن وارد می کند.

دلایل بروز افتادگی رحم در خانم ها

عضلات کف لگن ممکن است به دلایلی ضعیف شوند:

• بارداری
• عوامل مرتبط با زایمان، از جمله ضربه، زایمان یک نوزاد بزرگ، یا زایمان طبیعی
• افزایش سن، به ویژه پس از یائسگی، زمانی که سطح استروژن در گردش کاهش می یابد
• بلند کردن مداوم اجسام سنگین
• زور زدن در هنگام اجابت مزاج
• سرفه مزمن
• سابقه جراحی لگن
• عوامل ژنتیکی منجر به ضعیف شدن بافت همبند

عواملی که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می دهد؟

• کار جسمانی
• زایمان طبیعی
• چاقی
• سرفه های مزمن
• یبوست تومورهای لگن
• فعالیت بدنی شدید
• نژاد
• ژنتیک
• یافته های فیزیکی و ارائه بالینی
• فشار لگن
• احساس سقوط
• درد دو طرفه کشاله ران
• کمردرد ساکرال
• سختی کویتال
• بیرون زدگی از واژن
• لکه بینی
• زخم
• خون ریزی
• فرسایش یا زخم دهانه رحم در وابسته ترین ناحیه برآمدگی

افتادگی رحم در خانم ها چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص افتادگی رحم، بهترین متخصص زنان از مجموعه ای از روش‌ها و ابزارها استفاده می‌کند:

بررسی مشکلات عمومی:
پزشک ممکن است با پرسش‌های مربوط به علائم و علت مراجعه شما به او، اطلاعات بیشتری درباره وضعیتتان بدست آورد. علائمی مانند فشاریا درد در ناحیه لگن، عوارضی از قبیل سختی در روابط جنسی، نفخ مداوم و مشکلات ادراری ممکن است به پزشک در تشخیص کمک کنند.

بررسی فیزیکی:
پزشک با یک بررسی فیزیکی دقیق از ناحیه تناسلی بیمار شروع می‌کند. او ممکن است رحم را بصورت تخمینی اندازه‌گیری کند و میزان افتادگی را ارزیابی کند.

آزمون تصویربرداری:
از آزمون‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی (اولتراسونوگرافی) استفاده می‌شود تا تصویری از رحم و اطراف آن به دست آید. این آزمون ممکن است به پزشک کمک کند تا نقاط افتادگی و شدت افتادگی را مشاهده کند.

آزمون‌های تصویربرداری پیشرفته‌تر:
مواردی مانند MRI (تصویربرداری مغناطیسی) و CT scan نیز ممکن است در برخی موارد برای تشخیص و تعیین ماهیت افتادگی رحم مورد استفاده قرار گیرند.

آزمون‌های تخصصی تشخیصی:
در صورت نیاز، پزشک می‌تواند به آزمون‌های تخصصی تشخیصی مانند سیستروسکوپی (بررسی داخل رحم با دوربین) و آزمایش‌های دیگر مربوط به ناحیه تناسلی زنانه روی آورد.

با توجه به نتایج این ارزیابی‌ها، پزشک می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا درمان فوری لازم است یا نه. درمان‌ها ممکن است شامل تغییرات در سبک زندگی، فیزیوتراپی، داروها، یا حتی جراحی باشد، بسته به شدت افتادگی و نیازهای بیمار. مهم است توجه داشته باشید که تشخیص نهائی و دقیق افتادگی رحم توسط یک پزشک تخصصی و بر اساس مجموعه اطلاعات بالینی و آزمون‌های تشخیصی تعیین می‌شود. بنابراین، بهترین راه برای تشخیص و درمان افتادگی رحم، مراجعه به یک پزشک متخصص زنان است.

راه های درمان افتادگی رحم

درمان بستگی به مرحله و شدت پرولاپس دارد. بسیاری از متخصصان زنان احساس می‌کنند بهترین راه برای درمان افتادن رحم، برداشتن آن با جراحی به نام هیسترکتومی و سپس چسباندن رأس واژن به بخش‌های سالم رباط‌های داخل بدن است. از سوی دیگر، سایر متخصصان زنان احساس می کنند که هیسترکتومی یک عمل جراحی بزرگ است و تنها در صورتی باید انجام شود که شرایطی در رحم وجود داشته باشد که به آن نیاز دارد. در همین راستا، بحث هایی در میان متخصصان زنان در مورد نیاز به هیسترکتومی برای درمان افتادگی رحم وجود داشته است.

برخی از متخصصان زنان عقیده دارند که ترمیم صحیح رباط ها تنها چیزی است که برای اصلاح افتادگی رحم لازم است و هیسترکتومی طولانی تر، درگیرتر و پرخطرتر از نظر پزشکی ضروری نیست. برای این منظور، اخیراً عملی ساخته شده است که از لاپاراسکوپ برای ترمیم رباط‌های نگهدارنده و حفظ رحم استفاده می‌کند. رباط‌ها که رباط‌های رحمی خاجی نامیده می‌شوند، اغلب در وسط آسیب می‌بینند، در حالی که قسمت‌های پایین و بالایی معمولاً دست نخورده هستند. با این روش لاپاراسکوپی، جراح قسمت تحتانی دست نخورده رباط ها را با بخیه های قوی و دائمی به قسمت فوقانی قوی رباط ها متصل می کند.

این کار ترمیم را بدون برداشتن رحم انجام می دهد. این روش فقط به اقامت کوتاه مدت در بیمارستان و بهبودی سریع نیاز دارد. یک مطالعه اخیر در استرالیا نشان داد که این عمل که هیستروپکسی لاپاروسکوپی بخیه نامیده شده است، نتایج بسیار خوبی دارد. با این حال، همانطور که در مورد تمام روش های ترمیمی وجود دارد، هدف موفقیت این روش در طولانی مدت است. از آنجایی که ارزیابی های طولانی مدت در حال انجام است، نظر پزشک خود را در مورد این عمل جویا شوید و مطمئن شوید که دلایل توصیه آن ها را متوجه شده اید.

همین روش حفظ رحم نیز ممکن است از طریق واژن انجام شود که یک ورودی کوچک به شکم پشت دهانه رحم ایجاد می کند و رباط ها را دوباره به رحم و دهانه رحم می چسباند. این را هیستروپکسی واژینال- رحمی ساکرال می نامند و هیچ جای زخم شکمی باقی نمی گذارد. ما از سال ۲۰۰۰ نیز تجربه بسیار خوبی با این رویکرد داشته ایم، به خصوص اگر سایر روش های واژینال به طور همزمان برای سیستوسل، رکتوسل یا تنگی واژن مورد نیاز باشد.

برخی از استراتژی ها می توانند خطر ابتلا به افتادگی رحم را کاهش داده و از بدتر شدن آن جلوگیری کنند. این شامل:

• انجام تمرینات کگل به طور منظم و صحیح
• پیشگیری و درمان یبوست
• اجتناب از بلند کردن سنگین
• استفاده از مکانیک صحیح بدن در صورت لزوم
• مدیریت سرفه مزمن
• حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی و ورزش
• در نظر گرفتن درمان جایگزین استروژن در دوران یائسگی
• اگر پرولاپس علائم بدتر شدن را نشان دهد، ممکن است انواع دیگری از درمان لازم باشد

بهترین متخصص درمان افتادگی رحم در اهواز

دکتر شبنم سالمی، فوق تخصص نازایی و IVF از مرکز نازایی رویان تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه اهواز، به‌عنوان جراح و متخصص زنان و زایمان در اهواز فعالیت می‌کنند. ایشان در زمینه‌های مختلفی از جمله درمان افتادگی رحم، جراحی‌های زیبایی زنان، لاپاراسکوپی، هیستروسکوپی، و درمان نازایی تخصص دارند. مطب ایشان در اهواز، کیانپارس، خیابان میهن شرقی، مجتمع پزشکی مروارید، واحد ۱۱ واقع شده است.

نتیجه گیری

پرولاپس در مراحل پایانی معمولاً به صورت دهانه رحم بیرون زده قابل لمس با بافت واژن ظاهر می شود که اغلب توسط بیمار متوجه می شود. علائم شامل احساس برآمدگی واژن، فشار لگن، تکرر یا بی اختیاری ادرار، تخلیه ناقص مثانه، اختلال در عملکرد مدفوع و دیسپارونی است. تشخیص با معاینه واژن در زمان استراحت و زور زدن مشخص می شود. مدیریت محافظه کارانه شامل مشاهده، فیزیوتراپی و استفاده از پساری است. مداخله جراحی با روش واژینال یا شکمی، با یا بدون مواد پیوندی تقویتی است.