انسداد و چسبندگی لوله های رحم یا هیدروسالپنکس

بیماری هیدروسالپنکس یا انسداد و چسبندگی لوله های رحم در واقع تورم لوله های رحمی است، زمانی که لوله های رحمی از انتها بسته می شوند، ماده ای سمی در داخل آن ها تجمع پیدا می کند و منجر به تورم و التهاب و در نهایت ناباروری می شود.

زمانی که لوله های رحمی یا فالوپ به دلیل آسیب و عفونت با تجمع مایع مواجهه می شود به آن این عارضه بیماری هیدروسالپنکس می گویند. تخمک ها ماهانه در لوله های فالوپ آزاد می شوند و لقاح اسپرم و تخمک در این لوله ها اتفاق می افتد، که در نهایت پس از بارور شدن تخمک به داخل رحم وارد می شود.هر گونه آسیب به این لوله ها سبب می شو تا باروری رخ ندهد. در حقیقت بیماری هیدروسالپنکس تاثیر بسزایی بر روی لوله های رحمی یا فالوپ می گذارد. لذا در مواقعی که لوله های رحمی بسیار آسیب دیده باشند تنها با استفاده از IVF می توان اقدام به بارداری نمود.

علائم بیماری هیدروسالپنکس

بیماری هیدروسالپنکس گاهی ممکن است با علامت و گاهی بدون علامت ظاهر شود. در مواقعی که این بیماری بدون علامت است تنها زمانی افراد متوجه بیماری خود می شوند که قصد بارداری داشته باشند. در حالت کلی علائم بیماری با توجه به شرایط فرد متفاوت می باشد. اما علائم معمول این بیماری عبارت است از:

• درد در ناحیه شکم و لگن
• ترشح غیر طبیعی واژن

علل ایجاد هیدروسالپنکس

به طور معمول بیماری هیدروسالپنکس ناشی از عفونت های واژن طولانی مدت بدون درمان می باشد. عارضه های همانند سابقه پارگی آپاندیس، بیماری آندومتریوز و عفونت های جنسی از عواملی هستند که می توانند منجر به ابتلا عفونت در افراد شود که اگر این عارضه درمان نشود خود می تواند زمینه ساز بروز بیماری همچون هیدروسالپنکس شود که در نهایت منجر به انسداد لول های فالوپ و مشکلات باروری در افراد شود.

عوامل خطر ساز و ابتلا به بیماری هیدروسالپنکس چیست؟

عواملی بسیار و متعددی وجود دارد که می تواند زمینه ساز بروز بیماری هیدروسالپنکس شود اما شایعترین عوامل عبارت است از: عفونت های جنسی، پاره شدن آپاندیس، آندومتریوز، سابقه اعمال جراحی شکم و بیماری های التهابی لگن می باشد.

تشخیص بیماری هیدروسالپنکس

روش های تشخیصی بسیاری وجود دارد اما به دلیل ظریف و کوچک بودن لوله های رحمی یا فالوپ تنها می توان از یک نوع اشعه ایکس به منظور تشخیص دقیق تر استفاده شود. در ادامه به روش های که به تشخیص بیماری هیدروسالپنکس کمک می نمایید می پردازیم.

هیستروسکوپی

برای تشخیص انسداد لوله‌های فالوپ و انتخاب روش درمانی، بیمار باید تحت هیستروسکوپی قرار بگیرد. پیش از انجام این کار ماده حاجب به بدن تزریق می شود. لوله‌های فالوپ با کمک مواد حاجب  قابل مشاهده است و با کمک آن می توان انسداد لوله های فالوپ را تشخیص داد. شایان ذکر است که این روش خطا دارد و به دلیل انقباض فیزیولوژیکی بدن در حین تزریق ماده حاجب ممکن است، به اشتباه چسبندگی تشخیص داده شود.

سونوگرافی

در این روش تشخیصی با استفاده از یک پروب بسیار باریک وارد واژن شده و در ابتدا با کمک مایعی لوله های رحمی پر می شود تا لوله ها بزرگتر شده و تشخیص بهتر انجام گیرد و در نهایت تشخیص با کمک سونوگرافی صورت می گیرد.

سونوگرافی یک روش تشخیصی کاملا بدون درد و عارضه است که به کمک آن می توان به ارزیابی تخمدان، رحم و لوله های رحمی پرداخت.

هیستروسالپینگوگرافی (HCG)

هیستروسالپینگوگرافی یک روش تشخیصی است که با کمک اشعه ایکس انجام می شود. طول مدت زمان انجام این روش تشخیص حدود ده دقیقه خواهد بود و زمان مناسب آن هفته دوم پس از سیکل قاعدگی می باشد.

به طور معمول در روش تشخیصی هیستروسالپینگوگرافی با تزریق مقدار بسیار کمی رنگ به لوله های فالوپ انجام می شود. بدین صورت که در ابتدا رنگ به لوله ها تزریق سپس با کمک اشعه ایکس تصویری از تخمدان و لوله ها گرفته می شود. در صورتی که لوله های رحمی باز باشد رنگ به داخل شکم وارد می شود اما اگر بسته باشد لوله ها بزرگ تر شده و انسداد آن به صورت کامل در تصویر قابل تشخیص خواهد بود.

بیشتر بدانید: قبل از یائسگی

لاپاراسکوپی

یکی دیگر از روش های تشخیص ناباروری لاپاراسکوپی می باشد که در این روش با کم ایجاد چند حفره بسیار کوچک و ابزار لاپاراسکوپ می توان به تشخیص بیماری های رحمی پرداخت. به دلیل آنکه لاپاراسکوپی یک روش تشخیصی و درمانی است نیاز به بیهوشی عمومی دارد و به طور معمول این روش برای تشخیص اولیه مورد استفاده قرار نمی گیرد.

جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن چسبندگی ها و رفع انسداد لوله های فالوپ یک روش درمانی رایج است که در موارد انسداد لوله های فالوپ که بر باروری تأثیر می گذارد و خطر ناباروری در زنان را افزایش می دهد، استفاده می شود.

لاپاراسکوپی یک روش جراحی است که به پزشک اجازه می دهد تا رحم، حفره رحم و مجرای گوش را به طور کامل و دقیق مشاهده کند، بنابراین ابتدا از جراحی لاپاراسکوپی برای تشخیص استفاده می شود. هنگامی که مشخص شد که لوله فالوپ مسدود شده است، پزشک میزان آسیب بیمار را ارزیابی می کند. اگر خفیف باشد، یعنی چسبندگی کمی وجود داشته باشد، پزشک بازسازی لوله های رحمی را انجام می دهد و توانایی برقراری ارتباط را بررسی می کند. در صورتی که آسیب خیلی شدید باشید، انجام کوتریزاسیون یا بریدن هر دو لوله فالوپ برای کاهش خطر حاملگی خارج رحمی در آینده در طی IVF توصیه می شود.

در طی جراحی لاپاراسکوپی، رحم از نظر اندازه، وضعیت لوله های رحمی، سپتوم یا چسبندگی ارزیابی می شود تا عواملی که ممکن است باعث ناباروری، سقط جنین یا زایمان زودرس شوند شناسایی شوند. علاوه بر این، هر دو طرف تخمدان ها از نظر اندازه، تومور یا تخمک گذاری نیز ارزیابی می شوند.

درمان لاپاراسکوپی چسبندگی لوله ها به محل، میزان انسداد لوله های فالوپ و وضعیت بیمار بستگی دارد. قبل از جراحی، بیمار یک معاینه کلی برای ارزیابی سلامت کافی برای انجام یا عدم انجام آن انجام می دهد تا خطر عوارض را به حداقل برسد. بر اساس شرایط خاص هر بیمار، پزشک مؤثرترین روش درمانی را توصیه می کند.

در حال حاضر ۲ روش جراحی لاپاراسکوپی برای لوله های فالوپ مسدود شده وجود دارد که عبارتند از:

• جراحی لاپاراسکوپی برای رفع انسداد لوله های فالوپ: معمولا برای موارد مسدود شدن لوله های فالوپ انجام می شود. پروگزیمال (حدود ۱۰-۲۵٪ از آسیب شناسی لوله ها را تشکیل می دهد). پزشک کاتتریزاسیون لوله‌های فالوپ را تحت هدایت لاپاراسکوپ انجام می‌دهد که به برداشتن عوامل انسداد و جداسازی چسبندگی‌ها در مجرای لوله‌های فالوپ کمک می‌کند. میزان موفقیت این روش می تواند تا ۸۵% باشد.
• جراحی لاپاراسکوپی برای از بین بردن چسبندگی لوله های فالوپ: در مواردی که لوله های فالوپ به دلیل التهاب چسبیده اند می تواند منجر به حاملگی خارج از رحم شود، بیمار باید تحت عمل جراحی گشاد شدن و برداشتن لوله های فالوپ قرار گیرد. این درمان به این منظور است که مطمین شویم که اسپرم و تخمک می توانند به طور طبیعی و بدون گیر افتادن منجر به لقاح و تشکیل جنین شود و درمان ناباروری اتفاق بیافتد.

هیدروسالپنکس و ناباروری

همان طور که در ابتدا بیان نمودیم لقاح تخمک و اسپرم در لوله های فالوپ انجام می شود، در صورتی که به بیماری هیدروسالپنکس مبتلا شده باشید لوله های با مایع مسدود می شود که همین امر موجب می شود تا تخمک نتواند از داخل لوله ها عبور نمایید و منجر به تورم و در نهایت سبب ناباروری می گردد.

در مواردی که تنها یکی از لوله های فالوپ بسته شده باشد، بارداری امکان خواهد داشت زیرا تخمک قادر خواهد بود از یک تخمدان به لوله فالوپ دیگر منتقل شود.

درمان هیدروسالپنکس

درمان با توجه به برخی عوامل همچون شدت بیماری متفاوت می باشد. در ادامه به شرح روش های درمان هیدروسالپنکس می پردازیم.

ترمیم

در صورتی که شدت بیماری هیدروسالپنکس خفیف باشد با کمک ترمیم می توان آسیب دیدگی لوله های رحمی را برطرف نمود تا فرد بتواند به روش طبیعی باردار شود.

یک نوع روش دیگر درمان بیماری هیدروسالپنکس جراحی neosalpingostomy می باشد که در طول این روش با کمک لاپاراسکوپ پزشک اقدام به باز نمودن لوله های رحمی می نمایید، که این روش جراحی برای افراد جوان بسیار موثر بوده و ظرف مدت زمان چند روز بیمار می تواند بهبود یابد.

اما افرادی که تحت این روش جراحی قرار می گیرند بایستی مراقب باشند تا بارداری خارج از رحم برای آن ها رخ ندهد.

IVF

یکی دیگر از روش های درمان آی وی اف می باشد. در طول این روش با کمک مصرف داروهایی تولید تخمک را افزایش می دهند سپس تخمک برداشته می شود و همراه با اسپرم در آزمایشگاه لقاح صورت می گیرد و پس از آن تخمک بارور شده با رحم انتقال داده می شود.

حتما بایستی قبل از انجام IVF و انتقال جنین، لوله فالوپ سمی برداشته شود، زیرا اگر جنین منتقل شود و بیماری هیدروسالپنکس وجود داشته باشد، این ماده سمی به داخل حفره رحم ترشح می شود و تا پنجاه درصد احتمال لانه گزینی و بارداری را کاهش می دهد.

در مورد مراقبت های بعد از آی وی اف بیشتر بدانید.

برای آشنایی بیشتر در خصوص نحوه درمان بیماری هیدروسالپنکس می توانید به مشاهده صحبت های دکتر شبنم سالمی در ویدئو ذیل بپردازید.

 

 

نکته آخر

بارداری با وجود بیماری هیدروسالپنکس امکان دارد ولی درصد موفقیت آن بسته به شدت بیماری متفاوت می باشد، لذا بهتر است قبل از اقدام به بارداری در ابتدا به درمان بیماری هیدروسالپنکس بپردازید.

لازم به ذکر است که بارداری ممکن است بدون درمان اتفاق افتد اما درصد موفقیت آن بسیار کم خواهد بود و همراه با عوارض بسیار خطرناک و غیر قابل جبرانی خواهد بود. لذا در صورتی که به بیماری هیدروسالپنکس مبتلا هستید سعی نمایید جهت بررسی های بیشتر و قبل از بروز عوارض جبران ناپذیر به متخصص بهترین متخصص نازایی مراجعه نمایید.

سوالات متداول