هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم) چیست و چگونه انجام میشود؟

هیسترکتومی نوعی جراحی است که در آن رحم به طور کامل یا جزئی برداشته می‌شود و معمولاً برای درمان مشکلاتی مانند فیبروم‌های رحم، اندومتریوز شدید، افتادگی رحم، سرطان‌های مرتبط با دستگاه تناسلی یا خونریزی‌های شدید غیرقابل کنترل انجام می‌گیرد.

این جراحی ممکن است به صورت شکمی، واژینال یا با روش‌های کم‌تهاجمی مانند لاپاراسکوپی انجام شود. هیسترکتومی می‌تواند منجر به پایان دوره قاعدگی و ناتوانی در بارداری شود، بنابراین تصمیم‌گیری درباره آن باید با مشورت دقیق با پزشک صورت گیرد. مراقبت‌های پس از جراحی برای تسریع بهبودی و پیشگیری از عوارض بسیار حائز اهمیت است.

هیسترکتومی چیست؟

در جراحی هیسترکتومی، رحم و احتمالاً سایر اندام های مجاور مانند تخمدان های آسیب دیده را خارج میشوند. از این روش جراحی برای درمان سرطان یا شرایط پیش سرطانی، خونریزی بیش از حد، پولیپ و اندومتریوز استفاده می شود. نوع عمل بستگی به دلیل انجام آن دارد. بهبودی ممکن است چند هفته طول بکشد، اما علائم یائسگی ممکن است برای مدت بیشتری ادامه داشته باشد.

کاندیدای مناسب هیسترکتومی

هیسترکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن رحم است. پس از هیسترکتومی، زن دیگر نمی تواند باردار شود. شرایطی که با هیسترکتومی درمان میشوند:

• آدنومیوز (یا اندومتریوز رحم)
• درد مزمن لگن
• سرطان زنان
• خونریزی شدید و پریودهای دردناک
• خونریزی بعد از یائسگی
• فیبروئید رحم

در مورد درمان اختلال قاعدگی بیشتر بدانید.

روش های مختلف انجام هیسترکتومی

• هیسترکتومی شکمی (Abdominal Hysterectomy):
  این روش شامل ایجاد برشی در قسمت پایین شکم (افقی یا عمودی) برای دسترسی به رحم و برداشتن آن است. این تکنیک معمولاً برای شرایط پیچیده یا زمانی که دسترسی مستقیم به رحم لازم باشد استفاده می‌شود.
• هیسترکتومی واژینال (Vaginal Hysterectomy):
  در این روش، رحم از طریق برشی در دیواره واژن برداشته می‌شود. این روش کم‌تهاجمی‌تر است، درد و زمان بهبودی کمتری دارد و برای افتادگی رحم یا شرایطی که رحم به راحتی از طریق واژن قابل دسترسی است، مناسب است.
• هیسترکتومی لاپاراسکوپی (Laparoscopic Hysterectomy):
  این روش کم‌تهاجمی شامل ایجاد برش‌های کوچک در شکم و استفاده از دوربین و ابزارهای جراحی برای برداشتن رحم است. این روش زمان بهبودی کوتاه‌تر و جای زخم کمتری دارد.

• هیسترکتومی رباتیک (Robotic Hysterectomy):
  شبیه به هیسترکتومی لاپاراسکوپی است، اما با استفاده از سیستم رباتیک که جراح را قادر می‌سازد حرکات دقیق‌تری انجام دهد. این روش اغلب برای جراحی‌های پیچیده‌تر استفاده می‌شود.
• هیسترکتومی جزئی یا سوپراسرویکال (Subtotal Hysterectomy):
  در این روش، فقط بخش فوقانی رحم برداشته می‌شود و دهانه رحم (سرویکس) حفظ می‌شود. این روش ممکن است زمان کمتری برای جراحی نیاز داشته باشد.
• هیسترکتومی کامل (Total Hysterectomy):
  در این روش، کل رحم شامل بدن و دهانه رحم برداشته می‌شود. این روش رایج‌ترین نوع هیسترکتومی است.
• هیسترکتومی رادیکال (Radical Hysterectomy):
  این روش برای درمان سرطان‌های پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد و شامل برداشتن رحم، دهانه رحم، بخشی از واژن و گاهی بافت‌های اطراف آن است.

انتخاب روش مناسب به شرایط بیمار، علت انجام جراحی، وضعیت سلامتی و ترجیح جراح بستگی دارد.

عمل هیسترکتومی به چه صورت انجام می شود ؟

هیسترکتومی به دو صورت قابل انجام است، که در ادامه به شرح آن می پردازیم . برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید …

هیسترکتومی کامل

در این جراحی رحم به صورت کامل برداشته می شود . هیسترکتومی یک جراحی کم تهاجم است که تحت بیهوشی کامل انجام می گردد . جراحی هیسترکتومی را می توان با کمک لاپاراسکوپ انجام داد . در این جراحی ابتدا چند حفره کوچک بر روی شکم ایجاد می شود و سپس از طریق حفرات ایجاد شده ابزار لاپاراسکوپ وارد بدن می شود و فضای رحم با کمک گاز دی اکسید کربن پر شده، سپس رحم را به صورت تکه تکه از طریق لاپاراسکوپی خارج می شود. در مورد زگیل تناسلی بیشتر بدانید.

هیسترکتومی مافوق گردنی

در این جراحی بخشی از رحم یا گردنه ی رحم برداشته می شود، این جراحی به نسبت سریع تر بوده و دوره نقاهت کمتری خواهد داشت . در واقع به منظور پیشگیری از بروز سرطان دهانه رحم فرد مجبور به برداشتن رحم می شود، در صورتی که فرد خطر ابتلا به بیماری سرطان دهانه رحم نداشته باشد می تواند با تشخیص اختلال و عفونت مجبور به برداشتن کامل رحم نباشد و تنها بخشی از آن برداشته شود .

در چه صورتی هیسترکتومی انجام می شود ؟

هیسترکتومی معمولاً زمانی توصیه می‌شود که درمان‌های دیگر موفق نباشند یا مناسب نباشند. شرایط شایع برای انجام هیسترکتومی شامل موارد زیر است:

1. فیبروم‌های رحم: رشد غیرطبیعی بافت‌های عضلانی در رحم که ممکن است باعث درد، خونریزی شدید یا فشار بر اندام‌های مجاور شود.
2. اندومتریوز: رشد بافت رحم در خارج از رحم که می‌تواند منجر به درد شدید لگن، ناباروری یا خونریزی غیرطبیعی شود.
3. سرطان‌های دستگاه تناسلی: شامل سرطان رحم، دهانه رحم، تخمدان یا لوله‌های فالوپ. هیسترکتومی در این موارد به عنوان بخشی از درمان انجام می‌شود.
4. افتادگی رحم: زمانی که رحم به دلیل ضعف عضلات لگنی به سمت پایین یا خارج از واژن حرکت می‌کند.
5. خونریزی شدید و غیرقابل کنترل: خونریزی‌های قاعدگی که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند و زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
6. آدنومیوز: شرایطی که در آن بافت داخلی رحم به دیواره عضلانی رحم نفوذ کرده و باعث درد و خونریزی غیرطبیعی می‌شود.
7. عفونت‌های شدید: مانند عفونت‌های لگنی که به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند و تهدیدکننده زندگی بیمار هستند.
8. پارگی رحم: در موارد اورژانسی مانند پارگی رحم در حین زایمان که خونریزی شدید یا خطرات دیگر ایجاد می‌کند.
9. درمان پیشگیرانه: در برخی از موارد خاص، مانند خطر بالای سرطان (مثلاً در سندروم‌های ژنتیکی)، هیسترکتومی به عنوان یک اقدام پیشگیرانه انجام می‌شود.

تصمیم به انجام هیسترکتومی باید با مشورت دقیق با پزشک و بررسی تمام گزینه‌های درمانی جایگزین گرفته شود، زیرا این جراحی تغییرات دائمی در عملکرد باروری و قاعدگی ایجاد می‌کند.

بیشتر بدانید: افتادگی رحم

بهبودی پس از عمل هیسترکتومی

زمان بهبود بیمار بسته به شرایط بیمار علت انجام عمل هیسترکتومی متفاوت می باشد . در صورتی که بیمار به دلیل بیماری سرطان مجبور به خارج کردن رحم می شود احتمال بستری بودن در بیمارستان بیشتر خواهد بود در صورتی که بعضی از افراد پس از جراحی در همان روز می توانند از بیمارستان ترخیص شوند .

مدت زمان دوره بهبودی در جراحی های باز شکمی به نسبت لاپاراسکوپی طولانی تر خواهد بود در صورتی که این مدت زمان در لاپاراسکوپی بین سه تا چهار هفته خواهد بود . در این دوره بیمار می تواند استحمام نماید و رابطه جنسی داشته باشد . در طی عمل هیسترکتومی زمانی که تنها رحم بیمار خارج شود فرد زودتر از زمان طبیعی یائسه خواهد شد اما زمانی که تخمدان ها همراه با رحم برداشته شود فرد یائسه خواهد شد .

خطرات احتمالی عمل هیسترکتومی

عمل هیسترکتومی همانند هر جراحی دیگر همراه با خطراتی خواهد بود . برخی از این عوارض و خطرات شامل: عفونت، خونریزی و آسیب اندام های مجاور می باشد . لازم به ذکر است، احتمال روبرو شدن با این خطرات به ندرت اتفاق می افتد و به منظور پیشگیری از چنین خطراتی بهتر است از مراجعه به افراد غیر متخصص خودداری نمایید و در انتخاب متخصص زنان و زایمان خود دقت لازم و کافی را داشته باشید .

• واکنش به بیهوشی
• خونریزی
• آسیب به دستگاه ادراری اطراف روده یا سایر اندام های اطراف
• عفونت
• لخته شدن خون از جمله آمبولی ریه (لخته خون ریه)
• نارسایی تخمدان
• در صورت برداشتن تخمدان ها یائسگی ناشی از جراحی
• مشکلات بهبود زخم، از جمله تشکیل لخته خون
• فیستول مقعدی یا مجاری ادراری، جایی که سوراخی بین واژن و رکتوم یا مثانه ایجاد می‌شود و خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
• انسداد روده

خطر شخصی یک زن قبل از انجام عمل جراحی توسط پزشک متخصص به وی گوشزد می گردد. شایان ذکر است که در صورت انجام جراحی توسط پزشک متخصص احتمال بروز این عوارض بسیار محدود می باشد.

از دست دادن توانایی بچه دار شدن: اگر جراحی هیسترکتومی به عنوان درمان سرطان انجام شود، ممکن است به این معنا باشد که زنی در سنین باروری است دیگر نمی تواند بچه دار شود. این می تواند منجر به افسردگی شود.

آیا بعد از هیسترکتومی زودتر پیر می شویم؟

بعد از هیسترکتومی، خود جراحی مستقیماً باعث پیری زودرس نمی‌شود، اما اگر تخمدان‌ها نیز همراه با رحم برداشته شوند، کاهش ناگهانی هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌تواند منجر به یائسگی زودرس شود.

این وضعیت ممکن است با علائمی مانند گرگرفتگی، خشکی پوست، کاهش تراکم استخوان، و افت انرژی همراه باشد که به عنوان علائم پیری زودتر درک می‌شوند. با این حال، در صورتی که تخمدان‌ها حفظ شوند، سطح هورمون‌ها تا زمان یائسگی طبیعی ثابت باقی می‌ماند و خطر این تغییرات کاهش می‌یابد. مدیریت علائم یائسگی با درمان‌های هورمونی و سبک زندگی سالم می‌تواند این اثرات را به حداقل برساند.

رابطه جنسی بعد از هیسترکتومی

رابطه جنسی بعد از هیسترکتومی به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:

• دلیل انجام هیسترکتومی
• اینکه تا چه حدی از رحم و گردن رحم برداشته شده است.

اغلب اوقات، رابطه جنسی پس از هیسترکتومی به حالت عادی باز می گردد یا بهبود می یابد. با این حال، علائم یائسگی مرتبط با برخی از هیسترکتومی ها ممکن است باعث تغییرات ناخواسته مانند موارد زیر شود. این موارد شامل:

• تاثیر منفی بر میل جنسی
• خشکی واژن که منجر به مقاربت دردناک می شود.
• ارگاسم به طور معمول تحت تأثیر هیسترکتومی قرار نمی گیرد، اما برخی از زنان تغییراتی را تجربه می کنند که احتمالاً به دلیل بریدن برخی اعصاب لگن در طول جراحی است.

هر زنی که نگران تأثیر آن بر فعالیت جنسی یا سایر عواقب این روش است، باید ابتدا این موارد را با جراح خود در میان بگذارد. در مورد خشکی واژن بیشتر بدانید.

کلام آخر

عمل هیسترکتومی تنها به منظور رهایی از بیماری های زنان و دردهای مختلف می باشد . با انجام این جراحی دیگر فرد باردار نخواهد شد لذا بهتر است قبل از انجام جراحی با یک متخصص زنان و زایمان خبره مشورت نمایید . برای کسب اطلاعات بیشتر به بهترین متخصص نازایی در اهواز مراجعه نمایید .

سوالات متداول هیسترکتومی